Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, câu hỏi thường gặp nhất là: “Làm sao để đảm bảo việc hành trì đi đúng lộ trình?” Trong các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài tránh dùng những thuật ngữ triết học xa rời thực tế, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, thiền định không nhằm mục đích truy cầu cảm giác bình an hay sự im lìm đặc biệt. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Lúc xuất hiện cảm giác bất an, hãy ghi nhận sự khó chịu đó. Khả năng nhận thức này chính là gốc rễ của tuệ giác.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Hơi thở, cụ thể là sự phồng và xẹp của bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, tâm dần dần bớt tán loạn và trở nên sáng hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà chính là tần suất xuất hiện của chánh niệm. Một vài khoảnh khắc tu tập chuẩn xác vẫn quý hơn nhiều tiếng đồng hồ mê mờ. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà cần xây dựng sự đều đặn và bền bỉ.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới là ở chỗ thiền tập không chỉ được thực hiện khi ngồi tĩnh lặng. Lúc check here bước đi, rõ biết việc đi; lúc đứng, rõ biết việc đứng; lúc nằm, rõ biết việc nằm. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, miễn là duy trì được tỉnh thức, đó vẫn được tính là tu tập. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Nếu áp dụng chính xác các hướng dẫn từ Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: mọi sự vật hiện tượng đều vận hành theo chu kỳ phát sinh và kết thúc. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Sự thấy biết này không đến từ suy luận, mà từ kinh nghiệm trực tiếp. Chính nhận thức đó giúp giảm trừ sự chấp thủ và những phản ứng rập khuôn của tâm thức.
Với những ai mới bắt đầu, lộ trình Ngài Mahasi cho người mới gợi mở là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu thái quá về kết quả. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đó là tinh thần cốt lõi trong những bài giảng giản dị mà sâu sắc của Ngài Mahāsi.